بايد ها و نبايدهاي اداره كلاس، كلنجار با بچه ها و تعامل با همكارها
وقتي بالاخره به عنوان معلم وارد اين محيط شديد، بايد يك سري «بايدها و نبايدها» ياد بگيريد؛ بايد و نبايدهايي كه هر كدامش شما را از يك معلم تازه كار و معمولي موقعيت شناس موفق تبديل مي كند.
1-روز اول كلاس، خودتان را معرفي كنيد؛ از دانش آموزان هم بخواهيد يكي يكي خودشان را معرفي كنند ياد گرفتن نام كوچك آنها باعث ايجاد صميميت و به وجود آمدن علاقه بين معلم و دانش آموز مي شود.
2-هدف آموزش اين درس را برايشان روشن كنيد؛ يك شماي كلي از درس و اينكه چرا اين درس مهم است به شان بدهيد. برايشان توضيح دهيد كه روز آخر درس چه چيزهايي بايد ياد گرفته باشند و طبق آنچه ياد گرفته اند بايد بتوانند از پس تكليف و كارهاي بر بيايند.
3-نحوه ارزيابي تان را به آنها تفهيم كنيد. ارزش و تأثير نمره كوييز، نمره مثبت فعاليت كلاسي، امتحانات ماهيانه، نيم ترم و ترم را برايشان توضيح دهيد و مطمئن شويد كه متوجه ضابطه نمره دهي و ارزش يابي شما شده اند كه آخر سال ترم يا سال بدهكار كسي نباشيد.
4-به روز باشيد. دنيا دنياي تكنولوژي است. كار با تكنولوژي روز را بلد باشيد؛ نرم افزارهايي مثل Power Point و Word خيلي به كارتان مي آيند. سعي كنيد در حد امكانات مدرسه، شرايطي را به وجود آوريد كه بخشي از درس را با كمك اسلايد نمايش و درس بدهيد. اين كار، هم جذابيت دارد، هم وقت كلاستان به روي تخته نوشتن و پاك كردن نمي گذرد. علاوه بر اين يك بار يك پرزنتيشن طراحي مي كنيد و بارها ازش استفاده مي كنيد. برگه هاي امتحاني و جزوه ها را هم تا حد امكان با دست ننويسيد. يك برگه امتحاني يا جزوه تايپ شده تر و تميز به مراتب بهتر از دستنويس است و به غرغر نزدن بچه ها و سؤال براي كلمه به كلمه اش مي ارزد.
5-ديازپام نباشيد! وقتي مي خواهيد درس بدهيد، متكلم وحده، آن هم با صدايي منوتن نباشيد. براي شروع مقدمه اي بگوييد. سؤالاتي كوتاه بكنيد كه هم خواب را از سر بچه ها بپراند و هم بدانند كه در درس شريكند و نبايد فقط شنونده باشند. وقتي هم روي دور افتاديد و جلو رفتيد، هر از گاهي از بچه ها فيدبك بگيريد تا مطمئن شويد آنچه را تا به حال گفتيد فهميده اند يا نه. آخر بحث را هم طوري غافلگيرانه تمام نكنيد كه كسي نفهمد کي تمام شد. مطلع، متن و خاتمه فكر شده اي داشته باشيد.
6-خلاقيت داشته باشيد. از روش هاي جديد آموزشي استفاده كنيد با رفتارتان خلاقيت دانش آموزان را تحريك كنيد و يادشان بدهيد خلاقيت بالقوه شان را به خلاقيت تبديل كنند.
7-براي هر كسي كه حرف شما را قطع مي كند، چيزي در چنته داشته باشيد. اگر كسي ميان حرفتان پريد به جاي اينكه از كوره در برويد، يا با نگاه معناداري طوري كه نشان مي دهيد حرفتان همچنان ادامه دارد به حرفتان ادامه دهيد. بلافاصله بعد از اينكه جمله تان تمام شد از كسي كه حرفتان را قطع كرده بخواهيد كه حالا حرفش را بزند. اگر كه حرفتان را قطع كرديد، جواب سؤالش را كوتاه بدهيد و به حرف خودتان برگرديد تا رشته كلامتان بيش از اين از دستتان نرود. جواب سؤال اگر زياد بود، بگذاريد براي فرصتي ديگر؛ مثلاً در فاصله اي که تنفسي كوتاه مي دهيد.
8-رفتارهاي مثبت را با رفتاري مثبت پاسخ دهيد؛ جنبه تشويقي دارد. مثلاً اگر از قبل درس را مطالعه كرده و هنگام تدريس، شما را همراهي مي كند برايش يك نمره تشويقي در دفترتان ثبت كنيد. اين كار علاوه بر جنبه تشويقي اي كه براي همان دانش آموز دارد بقيه را هم ترغيب مي كند كه از او پيروي كنند. كم كم كلاسي خواهيد داشت كه همه مشتاق يادگيري اند.
 
9-اخطارهايتان را اول خصوصي بگوييد.
گاهي پيش مي آيد كه ناچاريد بابت درس نخواندن يا يك بي انضباطي به كسي اخطار بدهيد. بارهاي اول را خصوصي به خودش بگوييد، بعد راه هاي بعدي مثل عمومي كردن توبيخ و تقاضاي ملاقات با والدين را مطرح كنيد.
10-قبل از اينكه بي نظمي كوچكي به جرمي بزرگ تبديل شود به آن رسيدگي كنيد. نگذاريد اين بي نظمي آن قدر بالا بگيرد كه كار به دفتر و ناظم و مدير مدرسه بكشد. سعي كنيد تا جاي ممكن مشكل را در كلاس و بين خودتان حل كنيد تا وجهه خودتان و دانش آموز زير سؤال نرود. اما گاهي لازم است شخصي ديگر مثل ناظم دخالت كند، اين را هم فراموش نكنيد.
11-مسؤوليت پذير باشيد. وقتي اين شغل را انتخاب مي كنيد بايد بدانيد مسؤوليت سنگين و مهمي را بر دوش خودتان گذاشته ايد. حتي اگر شغل هاي ديگري داريد بايد برنامه تان را با معلمي تنظيم كنيد، اين كار بايد اولويت اولتان باشد. امتحانات ترم اول و دوم منتظر شما نمي دانند كه سر صبر به همه كارهايتان برسيد و هر وقت دلتان خواست اتفاقي گذرتان به حوالي مدرسه افتاد، سري هم به كلاس و دانش آموزان بزنيد! ترتيب يك انسان به عهده شماست.
12-وقت امتحان را به هيچ وجه عقب نيندازيد. بهانه هايي مثل «ديشت عروسي بوديم»، «ديروز دلمان درد مي كرد» و ... هيچ وقت تمامي ندارد. اگر يك بار امتحان را عقب بيندازيد حتماً بارهاي بعدي هم وجود دارند. براي خودتان قانون بگذاريد كه فقط در چه شرايطي حاضريد اين كار را انجام دهيد؛ امتحان را براي دلسوزي و بهانه هاي الكي عقب نيندازيد كه تا آخر سال نمي توانيد يك امتحان درست و درمان برگزار كنيد!
13-موقع امتحان گرفتن حواستان را جمع كنيد. بعضي ها موقع امتحان استرس مي گيرند. با آنها به ملايمت رفتار كنيد و طوري كه نظم جلسه به هم نخورد هر كاري از دستتان بر مي آيد برايشان انجام دهيد. تقلب ها را ناديده نگيريد؛ بي سر و صدا، بدون اينكه كس ديگري متوجه شود سريع اين كار را متوقف كنيد. بايد بين كسي كه درس خوانده و نخوانده فرقي باشد. اگر دلتان بسوزد، عملاً زحمت خودتان را به باد داده ايد.
14-دانش آموزانتان را طوري تربيت كنيد كه دنبال مطالب اضافه تر باشند. روحيه تحقيق و پژوهشگري شان را بالا ببريد. طبق امكانات و منابعي كه در دسترسشان هست، بفرستيدشان دنبال تحقيق و پروژه؛ به شرطي كه به شان ياد هم بدهيد كه كپي پيست كنند! كار جمعي و گروهي ازشان بخواهيد و به گروه نمره دهيد، نه به فرد، بهتر است بين گروه ها رقابت ايجاد كنيد تا بين افراد.
15-دوستانه رفتار كنيد. بين دوست بودن و دوستانه رفتار كردن زمين تا آسمان فرق است. براي خودتان به عنوان معلم حد و مرز قائل باشيد و به جرم حريم خصوصي دانش آموزان هم احترام بگذاريد، دوست بودن با دانش آموز تا زماني كه معلم او هستيد جواب نمي دهد اما صميميت چرا. معلم بايد به اندازه اش هم جذبه و اقتدار داشته باشيد!
16-اجازه ندهيد كسي در كلاس پشت سر معلمي ديگر حرف بزند و اعتراضي بكند. شما حتي با سكوت تان كار آنها را تأييد مي كنيد و جداي از جنبه اخلاقي، مطمئن باشيد در اين صورت، اين كار را در مورد خودتان هم انجام خواهند دارد!
17-مشتاق باشيد. فرق معلم خوب با معلم عالي در تخصصشان نيست، در ميزان اشتياقشان به تدريس و انگيزه اي است كه موقع درس دادن در بچه ها ايجاد مي كنند. اشتياقتان را كه رو كنيد بچه ها هم ناخود آگاه مشتاق ياد گرفتن مي شوند.
18-از گفتن«نمي دانم» نترسيد. باور اينكه كسي پيدا شود كه جواب همه سؤال ها را بداند كمي سخت است. قرار است شما به عنوان معلم خيلي از چيزها را بدانيد اما نه همه چيز را! نقاب «همه چيز داني» را به صورت نزنيد؛ اگر جواب سؤالي را نمي دانيد انكار نكنيد. كسي از آدم هايي كه تظاهر مي كنند خوشش نمي آيد.
19-كلاستان را يكنواخت و خشك نكنيد. وقتي از جنبه و ظرفيت دانش آموزان مطمئن شديد، وقت هاي خالي كلاس را با مباحث و موضوعات غير درسي فراخورشان پر كنيد. به كلمه ها و اصطلاحاتي كه بين مردم رواج پدا مي كند هم آشنا باشيد، شايد براي عوض كردن جو كلاس گاهي بد نباشد كه بگوييد«دست گلتون درد نكنه!»
20-فوق برنامه باشيد. كاري نكنيد كه بچه ها شما را فقط به شكل يك كتاب درسي ناطق ببينند. به وقتش از زمين و زمان حرف بزنيد و دريچه هاي جديدي برايشان باز كنيد.
منبع: نشريه همشهري جوان، شماره 307..