-موادّ اوّلیه مورد استفاده آن در دسترس باشد.
-از موادّ سبک و شکلپذیر استفاده شود.
-حاصل کار به دست آمده،برای سازندهء آن قابل استفاده باشد.
-انجام کار از عهده نوجوان برآید و او را خسته نکند،به عبارت دیگر توان انجام آن را داشته باشد.
-اصول فنّی و علمی در آن رعایت شده باشد.
-جنبههای آموزشی آن کار بر سایر جنبهها مانند سرگرمکننده و تفریحی بودن غلبه داشته باشد.
-موادّ اوّلیه ارزان قیمت و تهیه آن ممکن باشد.
ضمنا باید در نظر داشت که زمینهء قبلی نوجوانان بر انجام چنین کارهایی،بازیهای دوران کودکی و معلومات کسب شده آنان در دورهء ابتدائی است.از انجام کار عملی در دورهء نوجوانی به منظور بالابردن توان عملی دانشآموز در نظر گرفته شده است و قصد اینکه از او یک فرد فنّی ماهر و متخصص ساخته شود،در کار نیست.هدف تنها ایجاد احساس توانمندی در نوجوان است تا خود را برای کار آماده ببیند و از کار هراس نداشته باشد.به علاوه،این فکر در او به وجود آید که هر کاری(مقصود کار فنّی است.)ارزش امتحان و تجربهکردن دارد و نباید از نزدیک و وارد شدن به میدان کار هراس داشت.علاوه بر آن،با انجام کارهای کوچکی که واقعی هستند، بداند که زمینهء ایجاد مشاغل مختلف،همین کارهای سبک و ساده است و هر صنعت و تکنیکی که در دنیای پیشرفته امروز به کار میرود،ابتداء ساده،کوتاه و کوچک است و سپس مرحله به مرحله پیشرفت میکند تا به صنایع عظیم تبدیل شود.ماشین و ابزار نیز زائیدهء فکر و عمل و به کارگیری فنون کار با دست تأم با تجربه و مهارت است.ایجاد این تفکّر در دانشآموز ممکن نیست،مگر آنکه معلّم حرفه و فن خود با تمام وجود به این امر یقین داشته باشد و عملا در رفتار آموزشی این باور را بنمایاند.معلّم حرفه و فن در ساعات تدریس کار عملی به هر کار کوچک و سادهای چهرهای جدّی و واقعی میبخشد؛در عین حال که سادگی کار را نیز عملا با یک بار انجام دادنش در مقابل چشم دانشآموز ثابت میکند. نقش همین کارهای ساده در ایجاد کارهای بزرگ و پیچیده را توضیح میدهد.گاهی با نشان دادن عکسی از یک کارخانه بزرگ و گاه با بردن دانشآموزان به کارخانجات و مراکز کار...و ایجاد ارتباطی بین کار ساده درون کلاس یا کارگاه با کار پیچیده در کارخانه...
او دانشآموزان را وادار میکند که کارهای ساده و موردنظر را با همراهی او مرحله به مرحله انجام دهند؛در کنار آنها قدمبهقدم حرکت میکند.هر جا اشکالی در کار آنها مشاهده کرد،تذکر میدهد.نقاط قوّت کار آنها را مایهء ایجاد انگیزه برای به پایان بردن کار قرار میدهد.گاهی برای رفع سختی کار در نزد دانشآموز،هر حرکت مثبت او را تشویق میکندتا تحرک کافی در او حفظ شود.اصولا به پایان بردن هر کاری که با موفقیت توأم باشد، در فرد احساس غرور و توانمندی ایجاد میکند.این غریزه در نوجوانان بسیار قویتر است و معلّم حرفه و فنّ به خوبی از آن بهره میگیرد.
آموزش کار عملی بسیار حساس است. معلّمی را میشناسم که در کارگاه بسیار سختگیر است.اگر کاری که دانشآموز انجام داده است،کوچکترین نقصی داشته باشد،آن را پاره میکند و او را مجبور میسازد تا آن را مجددا بسازد.از انجام هیچ کاری ولو بهترین کارها توسط دانشآموز ابراز رضایت و خشنودی نمیکند.وقتی با دانشآموزان او صحبت میکنیم،همه از زنگ کارگاه بیزارند و وقتی سال تحصیلی تمام میشود و آنها بالاخره نمرهای از کار عملی دریافت میکنند،با حالت کسی که از مصیبتی رها شده باشند،میگویند: «بالاخره از دست این حرفه و فنّ راحت شدم.»
وقتی که با این معلّم صحبت میکنید، میگوید:«لازم است که بچّهها کار را خوب یاد بگیرند،چون در آینده به دردشان خواهد خورد.»چنین معلّمی با رفتاری که دارد،درست در جهت عکس هدفی که اظهار میکند،حرکت کردهاست.چون انگیزههای دانشآموزان را به ضد انگیزه تبدیل کرده است.آنها را از کار متنفر میکند و خاطرهء بدی از اوّلین تجربه کاری در ذهن آنها باقی میگذارد.
دانشآموزی داشتم که در ساعات عملی کار را خیلی سخت انجام میداد،حتّی وقتی همراهیش میکردم و مراحل کار را دوباره برایش توضیح میدادم،دستهایش به سختی قادر به انجام کار بود.میدیدم که خیلی تلاش میکند تا از عهدهء آنچه که سایرین به راحتی انجام میدهند برآید.وقتی کارش را با زحمت زیاد تمام کرد،آن را در مقابل چشم سایر دانشآموزان قرار دادم و رو به دانشآموزان از سعی و تلاش و پشتکارش تمجید کردم.شاید باورکردنی نباشد که از همان لحظه چنان جهش کاری در او به وجود آمد که بعد از آن، زودتر از همهء دانشآموزان کارش را تمام میکرد و کیفیّت کارش هم از سایرین بالاتر بود...
ساعات کار عملی در کلاس یا کارگاه با ترغیب دانشآموزان نسبت به کار و جلب علاقه آنان برای انجام کار و تشویقشان برای پیگیری و ردیابی فنونی که به آنها عملا آموزش داده میشود،از طریق تهیّهء گزارش شغلی و تحقیق دربارهء کارهای مختلف جامعه که در اطرافشان میبینند،هم هدف از آموزش کار عملی را تحقق میبخشد و هم موجب میشود که اغلب دانشآموزان صمیمانه بگویند:«من زنگ حرفه و فن را دوست دارم.»
نظرات شما عزیزان: