راهنماي عملي پژوهش ويژه ي دانش آموزان دوره راهنمايي

مقدمه:

در يك مدرسه هستيم . يكي از روزهاي هفته است . شنبه زنگ اول:

معلم علوم تجربي : بچه ها شما تا پايان اين ماه فرصت داريد تا يك پژوهشي با يك وسيله براي درس علوم ارائه دهيد . بخشي از نمره ي درس علوم شما مربوط به اين كار است.

ساعت بعد...

معلم علوم اجتماعي : دانش آموزان بايد پژوهشي در مورد يك واقعه تاريخي مثل انقلاب مشروطيت يا يك مشكل اقتصادي ، اجتماعي و ... داشته باشند.

معلم رياضي: رياضيدانان جوان ، آيا مايل هستيد پروژه اي در مورد اندازه گيري را به صورت گروهي انجام دهيد؟ امتياز اين پروژه براي ارزشيابي مستمر شما منظور خواهد شد.

حتما چنين روزهايي براي شم هم پيش آمده است. براي انجام اين كارهاي تحقيقاتي رنگارنگ چه كرده ايد؟

آيا از روي مطالب يك كتاب، كپي يا رونويسي كرده ايد و با يك جلد زيبا آن را تزئين كرده ايد ؟ به راستي پژوهش چيست؟ چه اصولي دارد؟ چگونه مي توان با استفاده از اصول علمي يك پژوهش را انجام داد؟

در اين مجموعه سعي شده است به سوالات فوق پاسخ داده شود . اميدواريم با مطالعه ي دقيق اين راهنماي آموزشي و به كارگيري موارد ذكر شده در آن بتوانيد يك پژوهشگر موفق باشيد.

واژه يپژوهشدر فرهنگ به معناي جست و جو كردن ، تحقيق كردن، خواستن ، بازخواستن ، طلب كردن و جويا شدن است. روش تحقيق مجموعه اي از قواعد و راههاي قابل اطمينان و نظام يافته براي بررسي واقعيت ها، كشف مجهولات و دست يابي به راه حل مشكلات است.

نمونه هايي از شيوه هاي پژوهش دانش آموزي

1- انجام تحقيق به صورت كتابخانه اي و ارائه ي آن به صورت مكتوب در مورد موضوع مورد نظر

2-مصاحبهبا افراد گوناگون در مورد موضوع

3- نوشتن داستان راجع به موضوع مورد نظر

4- ترسيم نقاشي در ارتباط با موضوع تحقيق و تهيه عكس يا تصاوير مختلف آز آن

5- استفاده از هنر كاريكاتور

6- نوشتن نمايشنامه كوتاه و اجراي نمايش ، تهيه و اجراي سرود

7- تحقيق به صورت مشاهده پديده ها (در تحقيقات تجربي)

8- كشيدن نمودارهاي مناسب با موضوعات درسي

9- بازديد از مكانهاي مربوط به موضوع تحقيق و تهيه گزارش به صورت شفاهي يا كتبي و يا الكترونيكي

10- شناسايي و معرفي كتابهاي موجود مرتبط با موضوع پژوهش

11- جمع آوري قوانين و مقررات موجود در كشور در خصوص موضوع پژوهش

12- جمع آوريواژه هاي مرتبط با موضوع پژوهش

13- تهيه مقالهدر ارتباط با عنوان پژوهش به صورت بروشور تبليغي همراه با تصاوير مختلف.

14- استفاده از شبكه هاي رايانه اي

15- تحقيق با استفاده از پرسشنامه و بررسي نتايج آن و ارائه به صورت مكتوب

16- استفاده از بريده هاي روزنامه هاو مجلات در مورد موضوعي خاص و ارائه آن به شيوه هاي ابتكاري

17- طرح مسئله

18- تهيه ي روزنامه ديواري

19- ارائه كنفرانس

20- خلاصه نويسي

معرفي برخي از روش هاي تحقيق

روش كتابخانه اي

مراحل تحقيق :

موضوع بايد ساده، كوتاه، روان و جزئي ، به روز و جديد باشد و قابل تحقيق و با منابع كافي موجود باشد .

1- تهيه جلد ( طلق يا شيرازه و يا روكش مقوايي)

2- عنوان تحقيق : يعني موضوع ، نام محقق ، نام معلم ، نام مدرسه ، سال و پايه تحصيلي و تاريخ

3- نوشتن نام خداوند

4- موضوع مقاله يا تحقيق در يك صفحه ( همانند جلد، اما در يك كاغذ سفيد)

5- تشكر و قدداني از همه ي كساني كه در اجراي تحقيق كمك كرده اند.

6- چكيده ي تحقيق ( همان خلاصه ي تحقيق است . معمولا در يك يا دو صفحه شامل موضوع تحقيق ، روش جمع آوري اطلاعات ، اهميت كار ، مختصري از يافته هاي مهم تحقيق ( متن) هدف تحقيق، نتايج حاصله از تحقيق ، تعريف واژه هاي كليدي ، پيشنهادات و محدوديت هاي تحقيق بيان مي شود.

7- فهرست مطالب: 1- كلي ( فصل بنديها و بخش ها) 2- جزئي( صفحات) + فهرست ضمائم : جدول عكس ، نقشه ، پوستر

8- فصل اول:

• ·     مقدمه : شامل تكرار موضوع تحقيق ، تعريف موضوع ، ارائه درس روش تحقيق( كتابخانه اي ، آماري، مشاهده و مصاحبه و ...) و بيان مسئله يا سوال يا سوالات تحقيق
• ·        هدف و انگيزه ي تحقيق : چه هدف و چه انگيزه اي شما را در نجام تحقيق واداشت.( يك صفحه)
• ·        اهميت و ضرورت تحقيق _ يك صفحه
• ·        اهداف كلي تحقيق در يك يا دو پاراگراف
• ·        تعاريف واژه هاي كليدي عنوان تحقيق ( شامل هر واژه يا اصطلاحي كه در عنوان تحقيق است)

منابعي كه براي تحقيق استفاده شده نيز بايد در پاورقي نوشته شود.

9- فصل دوم: ارائه موضوع تحقيق

و در آخر فهرست منابع

2- اصول و روش انجام مصاحبه

الف: مصاحبه ممكن است به صورت انفرادي يا گروهيانجام پذيرد. در اينگونه موارد معمولا يك سوال در زمينه ي هدف مصاحبه مطرح مي شود و از مصاحبه شوندگان مي خواهند كه درباره ي آن به بحث و گفت گو بپردازند يا با مشاهده رفتار و شنيدن صحبت آنان، اطلاعات بسياري را در مورد سوال مطرح شده، بدست آورند .

مصاحبه از سه طريق مي تواند ضبط شود :

 1- ياد داشت برداشتن   2- ضبط گفتار به وسيله ي دستگاه ضبط صوت   3- به طور شفاهي

 مصاحبه و نكات مهم به روي كاغذ آورده شود.

شرايط مصاحبه كننده:

1-آگاهي كامل از هدف مصاحبه                          2- خونگرمي و توانايي در ايجاد ارتباط لازم

3- عدالت و درستي                                             4- بي نظري و بي طرفي

5- عدم پيش داوري و تعصب                               6- آشنايي با زبان مصاحبه شونده

7- علاقمندي به شنيدن افكار و عقايد ديگران     8- صبر و حوصله و دقت كافي

9- پايداري و ثبات عاطفي

نكاتي كه در مصاحبه بايد رعايت شود:

• ·        شروع مصاحبه با مقدمه اي دلنشين و جذاب بيان شود.
• ·        مصاحبه گر از هدف مصاحبه به خوبي آگاه شود.
• ·    در جريان مصاحبه فضايي آرام و سرشار از دوستي و صميمت ايجاد شود و مصاحبه آرام و بدون عجله صورت گيرد.
• ·        نظرات شخصي مصاحبه گر در طرح سوالات نبايد اعمال شود.
• ·        با مصاحبه شونده نبايد مخالفتشود زيرا باعث عدم همكاري مي شود
• ·        اگراز تعداد زيادي از افراد مصاحبه به عمل آمد بايد در حد امكان سوالات مصاحبه براي همه يكسان باشد.

3-خلاصه نويسي

يكي از راه هاي تمرين نگارش ،خلاصه نويسي است و باعث كسب مهارت در نوشتن         مي شود.

خلاصه نويسي نه تنها مهارت در نوشتن را افزايش مي دهد بلكه از مهارت هايي است كه خود مورد نياز است.

فايده خلاصه نويسي: 1- كم كردن حجم مطالب2- افزايش دقت و تمركز 3- باز گذاشتن دست ما براي نگارش

توجه:

 اگر بخواهيم داستان را خلاصه كنيم بايد ويژگي هاي شخصيت هاي اصلي و حوادث داستان بيان شود.

اگر بخواهيم يك نوشته ي علمي را خلاصه كنيم بايد مفاهيم علمي را دقيق بيان كنيم .

هر مطلب يا موضوعي قابليت خلاصه شدن ندارد . مثلا تعريف هاي علمي يا توصيف هاي دقيق را نمي توان خلاصه كرد زيرا خود آنها چكيده و خلاصه است.

چند پيشنهاد:

• ·        ميزان خلاصه را قبلا مشخص و معين كنيد.( مثلا يك كتاب 50 صفحه اي در 5 صفحه خلاصه شود)
• ·        مفاهيم و نكات مهم را مشخص كنيد.
• ·        به محتواي اصلي و مفاهيم كليدي نه چيزي اضافه و نه از آن كم كنيد.
• ·        نكته هاي زايد و غير مهم ، تكراري را به شرط آنكه به كل لطمه نزند ،حذف كنيد.
• ·        متن خلاصه شده را با متن اصلي مقايسه و آداب نگارشي را رعايت نماييد.
• ·    مشخصات مطالب خلاصه شده را بنويسيد و درباره ي ارزش كتاب ، نوشته ، داستان مطالبي بنويسيد و نويسنده ي آن را هم ذكر كنيد.
• ·        از اين روش مي توان در درس هاي انشاء ، ديني، تعليمات اجتماعي، تاريخ، عربي، ادبيات استفاده كرد.

روزنامه ديواري

مطالبي درباره ي روزنامه ديواري

1- داشتن شناسنامه

- اسم نشريه     - موضوع     - نام گروه       - مشخصات اعضاي گروه

2- حديث كوتاه و روايت تاريخي

3- سر مقاله

4- بريده جرايد

5- آشنايي با واژه ها

6- رويدادها ( واقعه تاريخي)

7- آيا شنيده ايد

8- از زندگاني بزرگان بياموزيم

9- كاريكاتور

10- معرفي كتاب

11- معرفي كشوره

12- تحليل يك پديده

13- جدول

از روزنامه ديواري در بسياري از درس ها ( ديني، تاريخ، علوم، جغرافي ، اجتماعي ، ادبيات و ... مي توان استفاده كرد.

دانش آموزان آدرس سايت هاي اينترنتي كه بتواند انگيزه ي آن ها را سازمان دهي و اطلاعات را تقويت كند را معرفي كردم. يكي از اين سايت ها به آدرس www.edhelp.com در بخش ganizer- graphor بود. در اين سايت براي سازمان دهي انوع متون ، نمودارهاي گرافيكي جالبي طراحي شده است. براي مثال در درس تاريخ گوشه هايي از زندگي عباس ميرزا يا نادر شاه را براي درك مطلب در نظر مي گيريم ، از نمودار به صورت زير استفاده مي شود.

در قسمت هاي سر ، بدن ، دست ه و پاها عناويني نوشته مي شود كه دانش آموزن بايد آن را كامل كنند. مثلا ويژگي هاي شخصيتي ، علاقه مندي ها ، توانايي ها ، اقدامات مهم ( مثبت و منفي) با اين روش مي آموزند كه چگونه درباره ي يك شخصيت تحقيق كنند.

اگر در متن مورد نظر ، توالي خاصي از يك سلسله وقايع آمده باشد ، مي توان از نمودارهايي به شكل هاي زير استفاده كرد . گاه در متن ارائه شده ترتيب  وقايع يا سال آن ها داراي اهميت است.

در چنين مواردي استفاده از محور زمان، راه گشا خواهد بود . در بعضي از موارد ، اطلاعات داده شده به بررسي علل و عوامل وقوع يك پديده و يا تايج آن مي پردازد.

اين نوع تحقيق ها هدايت شده به دانش آموزان مي آموزد كه هنگام انجام تحقيق به دنبال چه نكاتي باشند و گام كوجكي در راه آشنايي آن ها با مراحل پژوهش خواهد بود.

جملات پژوهشي:

v           پژوهش سر فصل كتاب پيشرفت است.

v   پژوهش زمينه ساز مطالعه مستمر در زندگي دانش آموزان است.

v   آدم هاي موفق آن هايي هستند كه وقتي با مشكلي موجه مي شوند به جاي اينكه بگويند چرا چنين است؟ مي گويند : چه مي توان كرد؟

v           روشي بالاتر از پژوهش نيست.

v   پژوهش كشف حقيقت است و جستجو براي يافتن نادانسته ها.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: